اثر پرتو uv-b بر میزان بیان ژن چالکون سنتاز و برخی عوامل بیوشیمیایی در میوه ی گوجه‎فرنگی گیلاسی (lycopersicum lycopersicum var. cerasiforme) پس از برداشت

جذب پرتو uvتوسط گیاه می تواند باعث اثرات تخریبی یا تحریکی روی مولکول های زیستی مانند dna، rna، پروتئین ها و لیپیدها شود. اشعه uv باعث پاسخ های ریخت شناسی و عملکردی در گیاهان می شود. تنظیم ژنهای مسیر عمومی بیوسنتز ترکیبات فنلی یک پاسخ عمومی به تیمار uv است. این تیمار باعث تجمع برخی رنگیزه‎ها از قبیل فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها از راه القای ژن‎های مسیرهای بیوشیمیایی آن‎ها ‎شده و در نتیجه سبب افزایش مقاومت گیاه در برابر اثرات مخرب این پرتو می شود. میوه ی گوجه فرنگی پر مصرف ترین سبزی در تمام جهان است. این میوه شامل حدود 94 درصد آب می باشد و بقیه آن را پروتئین، چربی، قندهای مختلف از جمله گلوکز و فروکتوز، ویتامین های a،b ،c ، e، k، اسید آمینه های ضروری و املاح معدنی تشکیل می دهد. ترکیبات آنتی اکسیدان آن روی سلامتی انسان ، در همه دنیا اثر مستقیم دارد. مهمترین ترکیب آنتی اکسیدان موجود در میوه ی گوجه فرنگی، لیکوپن است. ترکیبات فنلی از قبیل فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها، از دیگر ترکیبات آنتی اکسیدان میوه ی گوجه فرنگی، هستند. گوجه فرنگی و محصولات تبدیلی آن یکی از مهم ترین تولیدات صنایع تبدیلی در جهان می باشد به طوریکه سالانه حدود 35-30 میلیون تن گوجه فرنگی تازه در کارخانه ها فرآوری می گردد و رب گوجه فرنگی محصول عمده ی آنها می باشد. ایران در سال 2008 مقام پنجم پس از امریکا، ایتالیا، چین و ترکیه در میزان تولید محصولات فراوری شده گوجهفرنگی دارا بود. گوجه فرنگی گیلاسی از ارقام جدید این گیاه است که کشت آن به تازگی رواج یافته است. این رقم گوجه فرنگی علاوه بر دارا بودن ارزش زینتی، دارای مقادیر آنتی اکسیدان بالاتری نسبت به ارقام دیگر است. با توجه به نقش پرتو فرابنفش در تحریک برخی از مواد بیوشیمیایی و اهمیت میوه ی گوجه فرنگی در رژیم غذایی انسان، اثر 3 دوز از این پرتو بر روی میزان برخی ترکیبات بیوشیمیایی و آنتی اکسیدان میوه ی گوجه فرنگی به منظور بالا بردن میزان این ترکیبات در میوه 6 هیبرید گوجه فرنگی گیلاسی بررسی شد. همچنین میزان بیان ژن چالکونسنتاز که آنزیم سنتز شده توسط آن، آنزیم کلیدی مسیر بیوسنتز ترکیبات فنلی است، در اثر تیمار با پرتو uv-b در میوه 2 هیبرید گوجه فرنگی گیلاسی، بررسی گردید. میزان بیان این ژن به وسیله روش rt-pcr نیمه کمی اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان می دهد که میزان بیان ژن چالکونسنتاز به همراه میزان ترکیبات بیوشیمیایی مورد آزمایش افزایش داشته است و افزایش میزان بیان ژن چالکونسنتاز، به عنوان عامل ابتدایی موجب افزایش در میزان ترکیبات فنلی شده است. بهترین هیبرید مورد مطالعه، هیبرید بابیتوم- بروینزما بود که بالاترین میزان ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، آنتوسیانین و لیکوپن را در اثر تیمار با پرتو uv-b از خود نشان داد. با توجه به نتایج این تحقیق، استفاده از پرتو فرابنفش برای بالا بردن میزان ترکیبات آنتی اکسیدان در میوه ی گوجه فرنگی، و همچنین استفاده از رقم گیلاسی برای بالا بردن ترکیبات آنتی اکسیدان در محصول های فراوری شده گوجه فرنگی توصیه می شود.